11 listopada

Rok 1795. W wyniku 3 rozbiorów Polska podzielona między Rosję, Prusy i Austrię zniknęła na 123 lata z mapy Europy. Polacy podzieleni, znaleźli się w trzech różnych organizmach politycznych, gospodarczych i kulturowych.

Jednak nigdy nie zrezygnowali z dążeń do niepodległości - Legiony Dąbrowskiego (1797), Powstanie Listopadowe (1830-31), Powstanie Krakowskie (1846), Wiosna Ludów (1848), Powstanie Styczniowe (1863) - to tylko kilka kroków w walce o niepodległą. W całej Europie znaleźć możemy Polaków walczących ,,o Naszą i Waszą wolność", wspomnijmy tu tylko Józefa Bema, Ludwika Mierosławskiego czy Jarosława Dąbrowskiego. Niestety, bez rezultatów.
Polacy walczyli nie tylko za pomocą broni - powstawały liczne jawne i tajne polskie organizacje i stowarzyszenia, które miały wspierać rozwój polskiej gospodarki czy kultury. Michał Drzymała bronił swojej ziemi przed Prusakami mieszkając w wozie cyrkowym, Karol Marcinkowski założył w Poznaniu Bazar, w którym miał być hotel dla Polaków i sklepy dla polskich kupców, w Warszawie działał Latający Uniwersytet kształcący kobiety, w Krakowie Jan Matejko malował ,,ku pokrzepieniu serc", we Wrześni polskie dzieci odmówiły modlenia się po niemiecku, Józef Piłsudski tworzył zręby wojska polskiego. Bezsprzecznie ogromną rolę odegrał dom rodzinny, w którym to matka uczyła dzieci pacierza po polsku.

Aż nadszedł rok 1914 - rok, o który modlił się Adam Mickiewicz w Litanii Pielgrzymskiej - ,,o wojnę powszechną za wolność ludów prosimy Cię, Panie"
Wybuchła Wielka Wojna - I wojna światowa. Nasi zaborcy po raz pierwszy stanęli po różnych stronach barykady - Rosja jako członek Trójporozumienia przeciwko Niemcom i Austro-Węgrom, członkom Trójprzymierza.

Dla Polaków otworzyła się ogromna szansa. Jako pierwsza do walki ruszyła już w sierpniu 1914 roku z Krakowskich Oleandrów w kierunku Kielc I Kompania Kadrowa J. Piłsudskiego, której zadaniem było wywołanie zbrojnego powstania przeciwko Rosji w Królestwie Polskim.

W ciągu 4 lat wojennej zawieruchy nasi rodacy walczyli na wszystkich frontach: Legiony Polskie J. Piłsudskiego (bitwy m. in. pod Nowym Korczynem, Krzywopłotami, Mołotkowem, Kostiuchnówką Kaniowem), Legion Bajoński i Błękitna Armia J. Hallera walczące we Francji, Legion Puławski A. Reutta czy I Korpus Polski gen. J. Dowbor-Muśnickiego walczące w Rosji. Tragiczny też był fakt, że Polacy wcielani siłą do wojsk zaborczych musieli walczyć przeciwko sobie.

Na rzecz wolnej Polski działania dyplomatyczne prowadzili m. in. wspaniały pianista i kompozytor Jan Ignacy Paderewski czy Roman Dmowski.

Aż nadeszła jesień 1918 roku. Na ziemiach polskich powstają lokalne ośrodki państwowości np. w Krakowie Polska Komisja Likwidacyjna, Naczelna Rada Ludowa w Poznaniu, które obejmują władzę w imieniu Polski. Młodzi Polacy w Warszawie, Krakowie rozbrajają żołnierzy niemieckich i austro- węgierskich.
7 listopada w Lublinie powstał Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej z Ignacym Daszyńskim jako premierem i ogłosił Manifest, który wg prof. Garlickiego określał ,,drogę budowy państwa polskiego jako państwa demokratycznego".

10 XI do Warszawy przybył, wypuszczony z więzienia w Magdeburgu, Józef Piłsudski, który w następnych dniach objął pełnię władzy wojskowej i cywilnej gdyż podporządkowały mu się lokalne ośrodki, rząd lubelski oraz Rada Regencyjna.

16 XI jako Tymczasowy Naczelnik Państwa wysłał do władz głównych mocarstw świata telegram:

,,Jako Wódz Naczelny Armii Polskiej
pragnę notyfikować rządom i narodom wojującym i neutralnym istnienie
PAŃSTWA POLSKIEGO NIEPODLEGŁEGO,
obejmującego wszystkie ziemie zjednoczonej Polski (....).
Państwo Polskie powstaje
Z WOLI CAŁEGO NARODU
i opiera się na podstawach DEMOKRATYCZNYCH"

Wolna Polska wybuchła, ale przed Polakami jeszcze była długa droga, aż do roku 1923, walki o granice.